Rosenblant - Holland (Aναγνωστικές θεωρίες)

Η L.M Rosenblant είναι η εισηγήτρια της συναλλακτικής θεωρίας. Η ανάγνωση αποτελεί μία συναπάντηση (έκκληση) κειμένου και αναγνώστη. Η συνεύρεση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη γέννηση της αντίδρασης του αναγνώστη. Διαμέσου δηλαδή της επαφής του με τις κειμενικές ενδείξεις (γλώσσα , συνειρμοί, θεματική πλοκή) αναδύονται στοιχεία των βιωμάτων του αναγνώστη. Το κείμενο έχει ρόλο ενός προσχέδιου, αφού πλάθει προσδοκίες και υποθέσεις στον αναγνώστη. Σε επόμενο στάδιο το κείμενο αναπλάθεται από τον αναγνώστη βιωματικά. Επομένως η συναλλακτική θεωρία αναφέρεται στον υποκειμενικό ρόλο του αναγνώστη, να μπορεί να διαβάζει το κείμενο υπό το πρίσμα που ο ίδιος θα επιλέξει. Μία βασική διάκριση κατά την Rosenblant όσον αφορά την ανάγνωση είναι αισθητική είτε μη αισθητική. Η μη αισθητική αναγνωστική θεωρία επικεντρώνεται στην πρακτική αξιοποίηση του κειμένου (στρέφεται προς την πληροφόρηση) ενώ η αισθητική στρέφεται στην αισθητική αποκωδικοποίηση του κειμένου με βάση δηλαδή τα συναισθήματα που γεννούν τα λεκτικά σύμβολα στον αναγνώστη. Αξιοποιεί επίσης την φαντασία του, συνδέοντας την βιωματική εμπειρία με το κείμενο. Η συναλλακτική, λοιπόν, αισθητική ανάγνωση δημιουργεί το έδαφος για να βιώσει ο αναγνώστης το έργο την στιγμή που το διαβάζει με βάση πάντα τις προγενέστερες εμπειρίες του, αλλά και την φαντασία. Άρα θα μπορούσαμε να αποφανθούμε και για την σημαντική λειτουργία της συναλλακτικής θεωρίας, όσον αφορά την διδασκαλία λογοτεχνικών κειμένων, αφού τοιουτοτρόπως ο μαθητής θα αγαπήσει πραγματικά τα μαθήματα της λογοτεχνίας, καθιστώντας ισότιμη και ισάξια την επικοινωνία μαθητή- καθηγητή. Ο μαθητής διαβάζει με την προσωπική του οπτική το κείμενο.

Ο Norman Holland επικεντρώνεται στο θέμα της ταυτότητας και της συναλλακτικής αναγνωστικής θεωρίας. Αυτός εισήγαγε τον ψυχολογικό παράγοντα στην αποκωδικοποίηση ή την ερμηνεία του λογοτεχνικού έργου. Ο κάθε αναγνώστης αντιλαμβάνεται το κείμενο, σύμφωνα με το «εγώ», τις προσωπικές του ψυχολογικές διαδικασίες. Ο αναγνώστης διαδραματίζει έναν ρόλο ηθοποιού, αφού για να εντοπίσει την ενότητα του κειμένου καλείται να υποδυθεί ρόλους παραπλήσιους του εαυτού του με άλλα λόγια να επεξηγήσει την ροή της ιστορίας του κειμένου θέτοντας τον εαυτό του ως πρωταγωνιστή- αναδημιουργό του κειμένου. Για τον Holland η έννοια της ταυτότητας έχει κεντρική θέση στο οικοδόμημα της θεωρίας του. Γι΄αυτόν ταυτότητα σημαίνει ο τρόπος, η οπτική του κάθε ατόμου για την πραγματικότητα. Άρα η πραγματικότητα του κάθε ανθρώπου κρύβει μία ατομική προσέγγιση. Το ίδιο ισχυρίζεται ότι συμβαίνει και στη σχέση του κάθε αναγνώστη με το λογοτεχνικό κείμενο. Ο αναγνώστης αναδημιουργεί την ταυτότητά του κατά την ανάγνωση . Οι μηχανισμοί που ενεργοποιούν την αναδημιουργία της ταυτότητας είναι οι προσδοκίες, άμυνες, φαντασιώσεις, μετασχηματισμούς.

Βιβλιογραφία:

Holland, N, (1989), Reading Readers Reading, Cooper Charles (ed) Reasearching Response to Literature and the teaching of Literature Points of Departure, New Jersey: Ablex.

Rosenblant, L.M. (1989) The Transanctional Theory of Literary Work: Implication for Reasearch Literature Points of Departures, New Jersey: Ablex.